Lesgeven in schrijven is een vak apart – Margriet van Bebber
Maak kennis met de docenten en het team van Dactylus.
Peet van Duijnhoven
Valesca van Diejen
Han Leeferink
Peter van der Graaf
Margriet van Bebber
Dorothée Albers
Benny Lindelauf
Sieneke de Rooij
Gastdocenten
Team vrijwilligers
Peet van Duijnhoven, hoofddocent
“In 1991 zat ik in de allereerste lichting van de opleiding voor docenten creatief schrijven in Nederland. Ik werd me bewust van mijn schrijfgewoontes en gooide het sobere schrijven – dat toen mode was – van me af. Dat heeft een enorme impact gehad op mijn werk als schrijver, theatermaker en docent. Ik vond mijn stem weer terug. Een schrijver is een kunstenaar en een creatief proces kan per opdracht en per persoon verschillen. Tijdens de opleiding kreeg ik daar meer grip op. Soms kan een schrijftechniek helpen, de andere keer zit ie juist in de weg. Meesters in het schrijfdocentschap zijn voor mij Ger Beukenkamp en Willem Jan Otten. Mannen met een enorme bulk techniek, die het schrijven van binnenuit kennen en die oprecht nieuwsgierig blijven”
Peet van Duijnhoven is theatermaker, docent schrijven en werkzaam in de kunsteducatie. Ze gaf schrijfcursussen op diverse centra voor de kunsten in levensverhalen, korte verhalen, scenario, kinderverhalen en poëzie. Ze werkte mee aan publicaties over leren schrijven zoals ‘Leren schrijven Leren’, ‘Eerst het verhaal’ en ‘Schrijft ’t voort’.
Nog steeds geeft ze schrijfcursussen bij De VAK, centrum voor de kunsten in Delft en bij Crea in Amsterdam. Met regelmaat wordt ze gevraagd voor schrijftrainingen aan filmers. Peet is projectleider voortgezet onderwijs bij DOK, kunst & cultuureducatie en coördinator schrijven bij de VAK, centrum voor de kunsten.
Als theatermaker ontwikkelt ze projecten waarin verhalen een belangrijke rol spelen. Het zijn community-artprojecten in de vorm van vertelvoorstellingen, verhalenwandelingen door buurten, interactieve tentoonstellingen of publicaties.
Meer over Peet vind je op www.volvanverhalen.nl en op LinkedIn.
Valesca van Diejen, hoofddocent
“Ik zet graag mijn creatieve brein aan door te schrijven, experimenteren en spelen met taal. Daarbij staat schrijven voor mij gelijk aan denken. Het geven van taal aan wat ik observeer, ervaar en voel ontwart mijn gedachten, verschaft mij inzichten en brengt nieuwe gedachten en ideeën voort. Door bij de opleiding tot docent creatief schrijven de schrijfopdrachten en wat die teweegbrengen zelf te ervaren, lukt het mij beter om dit fantastische proces op gang te brengen bij cursisten. Het is bijna alsof ik in hun hoofden mee kan kijken. Bij mijn cursussen maak ik van het bespreken van teksten, oefenen en schrijven in de les een feestje en daardoor hebben de cursisten plezier in het schrijven, durven ze een beroep te doen op hun fantasie en wagen ze zich aan het experimenteren en spelen met taal.”
Valesca van Diejen is projectleider bij Bibliotheek Utrecht, leermiddelenontwikkelaar en docent creatief schrijven. Ze geeft haar schrijfworkshops en -cursussen meestal in Het Wilde Westen in Utrecht. Ze combineert het woord met het beeld want oorspronkelijk is ze opgeleid als fotograaf en heeft, totdat de taal haar riep, 20 jaar achter de schermen gewerkt bij tv. In haar cursussen komt het schrijven naar aanleiding van een beeld dan ook vaak terug.
In 2009 begon ze aan de opleiding docent Nederlands aan de Hogeschool Utrecht en behaalde daar zowel de tweede- als eerstegraads bevoegdheid. Ze stond 10 jaar voor de klas als docent Nederlands en werkte op innovatieve scholen die kunst hoog in het vaandel hebben zoals het Vathorst College en Academie Tien.
Daarnaast is ze bestuurslid van Taalpodium, een vereniging die een podium biedt aan (amateur)schrijvers en dichters en een kweekvijver is voor kleiner en groter schrijftalent. Ze publiceert haar gedichten en verhalen regelmatig in het blad Schreef en draagt haar werk voor op open podia, poëzieavonden en festivals.
Meer over Valesca vind je op LinkedIn.
Han Leeferink, hoofddocent
“Creatief schrijven is leren jezelf te vergeten – om vervolgens al schrijvende je (voorkeuren voor) specifieke thema’s, type personages, toon en stijl te ontdekken. George Saunders noemt dat in zijn prachtige Een duik in een vijver in de regen ‘iconische ruimte’: de plek waarvandaan beginnende schrijvers de verhalen gaan schrijven die alleen zij kunnen schrijven, met gebruik van datgene wat hen uniek maakt – hun sterke punten, zwakheden, obsessies, eigenaardigheden, etc. Ik zie het als de taak van een schrijfdocent om, naast het bieden van ondersteuning bij het verwerven van allerlei technische schrijfvaardigen, beginnende schrijvers te helpen bij het vinden van deze ruimte. Het verkennen van die ruimte is een van de dingen die voor mij het schrijven van proza en poëzie tot zo’n enerverende bezigheid maken.”
Han Leeferink studeerde onderwijskunde en promoveerde in 2016 op een proefschrift over het leren van aanstaande leraren in de praktijk. Naast zijn werk als lerarenopleider en (postdoctoraal) onderzoeker, volgde hij twee jaar proza en poëzie aan de Schrijversvakschool, gaf hij schrijfles aan individuele cursisten en interviewde hij in het kader van Literair Café Den Bosch verschillende auteurs, onder wie Gerrit Kouwenaar en Tim Krabbé.
Sinds 1 januari 2017 richt hij zich volledig op het schrijven van literaire fictie en het lesgeven in creatief schrijven. In juli 2019 rondde hij Dactylus │academie voor schrijfdocenten af.
In 2021 debuteerde hij met proza en poëzie in het Vlaamse literaire tijdschrift Deus Ex Machina.
Han was van 2022 tot en met 2024 samen met Peet van Duijnhoven opleidingsdocent aan de zesde en zevende opleiding Docent Creatief Schrijven.
Meer over Han Leeferink: www.hanleeferink.nl
Peter van der Graaf, directeur
“Schrijven is een kwestie van veel doen. Proberen, experimenteren. Ontdekken wat werkt, wat niet. Tot op zekere hoogte geldt dat ook het geven van schrijfles. Je kunt daarbij steeds meer steunen en bouwen op je ervaring. Maar als schrijfdocent heb je eerst en vooral een stevig fundament nodig. Je moet weten waar je het over hebt, kennis hebben van het brede schrijfveld en om kunnen gaan met groepsdynamiek en didactiek. Je moet naast en achter je cursisten gaan staan, maar ook erboven. Cursisten verwachten van jou dat je ze deskundig en vriendelijk een schop onder hun schrijfkont geeft. Dat je ze leert om niet snel tevreden te zijn: “Schrijf die tekst nu nog eens, maar dan …”. Tegelijkertijd daag ik hen ook altijd uit om eerst zelf de feedback op de teksten te geven. Het heeft niet zoveel zin als ze leren wat ik van een tekst vind. Formuleer eerst wat je zelf ervan vindt en geef dat terug aan je collega-cursisten. Die basis en vaardigheden komen je niet aanwaaien in een of twee workshops. Daarvoor is het ongelofelijk belangrijk dat er een gedegen opleiding is waar je door ervaren docenten opgeleid wordt tot schrijfdocent. Dat zijn we aan onszelf, aan onze cursisten en aan het schrijven verplicht.”
Peter van der Graaf was ooit politieagent, maar stapte over naar het communicatievak. Eerst bij de politie, later bij verschillende gemeentes. In die tijd trok een advertentie in de krant zijn aandacht: ‘Iedereen kan schrijven’. Hij reageerde en ging op schrijfcursus bij schrijfjuf Cootje Houdijk. Samen met haar organiseerde hij een paar jaar later zijn eerste schrijfweekend. Dat smaakte naar meer en hij ging zelf ook cursussen geven in Bergen op Zoom en omstreken.
In 2007 startte hij met de opleiding docent creatief schrijven in België bij vzw Creatief Schrijven. De opleiding zorgde voor de theoretische onderbouwing van wat hij in de praktijk al deed. Samen met Hanneke Stuart en Rianne Acda richtte hij het schrijfdocentencollectief Schrijven & Schrappen op, Later voegde Anna Hoogland zich bij het collectief. Ze organiseerden cursussen, workshops, schrijfwandelingen en jarenlang waren ze iedere 1e zondag van de maand te vinden in het Schrijfcafé in Bergen op Zoom. Peter gaf cursussen en workshops op bijzondere plaatsen zoals in een oude ijzerfabriek, op een archeologische site en in de trein. Ieder jaar organiseert hij schrijfvakanties en -weekenden in Nederland, België en Frankrijk. “Een schrijfvakantie is voor deelnemer en schrijfdocent het summum van schrijven: vakantie, goed verzorgd worden en dan ook nog de hele dag schrijven.”
Van 2010 tot 2023 was hij schrijfdocent bij Centrum voor de Kunsten Nieuwe Veste in Breda. Hij gaf daar de cursus Proeven van… Creatief Schrijven en cursussen zoals Kort Verhaal en Laat maar praten (dialogen). Hij zocht regelmatig de samenwerking met collega-docenten van andere kunstrichtingen zoals fotografie en grafiek. Samen met dramadocent Sacha de Heer ontwierp hij de cursus Dialogen schrijven en spelen.
Bij VZW Creatief Schrijven in Vlaanderen is Peter docent en feedbackbegeleider in het Opleidingsjaar Literair Schrijven. Eerst jarenlang vooral offline in Antwerpen, maar sinds corona met twee feedbackgroepen online.
Eind 2022 richtte hij het online schrijfplatform www.schrijf.online op waar steeds meer schrijfdocenten online schrijfactiviteiten gaan aanbieden.
Eind 2019 verscheen zijn eerst dichtbundel, Daarzegger.
Peter werd op 1 juli 2023 directeur/eigenaar van Dactylus │academie voor schrijfdocenten.
Margriet van Bebber, oud-directeur en hoofddocent
Margriet van Bebber is dichter, schrijfdocent, oprichter en oud-directeur van Dactylus│academie voor schrijfdocenten.
“Ik ben altijd blij als schrijvers en dichters beseffen dat je nog zo’n goede schrijver kunt zijn, maar dat lesgeven in schrijven een vak apart is. En dat daar professionals voor nodig zijn. Daarom heb ik Dactylus – academie voor schrijfdocenten opgericht: waar je dat mooie vak kunt leren en bijhouden.”
Bij Dactylus gaf Margriet vanaf 2014 samen met Benny Lindelauf les aan de eerste drie basisopleidingen en met Sieneke de Rooij een deel van de vierde basisopleiding. In 2015 studeerden tien, in 2016 elf, in november 2017 veertien, in 2019 elf studenten af als Docent Creatief Schrijven. Eerder was zij één van de ontwikkelaars van DOCS en zij was opleidingsdocent van de twee DOCS-lichtingen: daar studeerden 26 schrijfdocenten bij haar af.
In 2019 liet ze het lesgeven aan de opleiding over aan haar opvolgers-docenten, maar bleef actief als directeur en organisator van cursussen en masterclasses. In totaal organiseerde ze bij Dactylus zes opleidingen waar 63 docenten hun certificaat behaalden, bereidde ze de zevende opleiding voor en organiseerde ze 47 cursussen en masterclasses. Op 1 juli 2023 droeg ze Dactylus over aan haar opvolger-directeur Peter van der Graaf.
Tot 2013 werkte Margriet als manager en schrijfdocent aan De VAK, centrum voor de kunsten in Delft. Ze was gastdocent aan de TU Delft, gastdocent en coach bij de Schrijversvakschool Paramaribo en mentor bij La Scuola│Academie voor Levenskunst. Margriet geeft cursussen en workshops in alle genres en aan alle doelgroepen. Haar hart ligt bij schrijven op locatie. Zij organiseert schrijfwandelingen en schrijfreizen in binnen- en buitenland.
Gedichten van Margriet vind je in bundels en tijdschriften zoals DICHTER. van uitgeverij PLINT, en op poëziekalenders. Ze werkt graag samen met beeldend kunstenaars en architecten. Je komt haar teksten tegen op verrassende plaatsen in de publieke ruimte, zoals in de koepel van een schoolgebouw, de tribune in een biblioitheek en op palen in de branding. Voor het project OverBruggen met teksten op twaalf bruggen en op vier banken in de Harnaschpolder in Delft, ontving zij de Le Comte Prijs 2018 van de jury en de Publieksprijs. In 2022 verscheen haar solobundel het blauwe uur met 60 gedichten bij poëziefonds OPEN bij uitgeverij U2pi.
Meer informatie vind je op www.hetschrijfbedrijf.com.
Foto: Jenny Omvlee
Dorothée Albers, hoofddocent
Dorothée Albers is schrijver en sinds 2011 werkzaam als docent en trainer creatief schrijven en schrijfcoach. In september 2018 verscheen haar romandebuut Zeemansgraf voor een kort verhaal bij uitgeverij Cossee. De Duitse vertaling volgde in 2020.
“Een schrijver is iemand voor wie schrijven moeilijker is dan voor andere mensen. Een uitspraak van Thomas Mann die lang boven mijn werktafel heeft gehangen. Zelfs als je het schrijven niet laten kunt, gaat het niet vanzelf. Schrijven is een vak, dat behalve aanleg en taalplezier, kennis, oefening en doorzettingsvermogen vergt.
De combinatie van schrijven en doceren is bijzonder vruchtbaar. Je bent gedwongen nauwkeurig onder de loep te nemen wat je doet en waarom, wanneer je kennis over het vak wil overdragen. Dat levert een interessante kruisbestuiving op: het doceren beïnvloedt mijn schrijven en omgekeerd. Bovendien is schrijven een solitaire en doceren een sociale aangelegenheid. Die afwisseling bevalt mij heel goed.”
In 2013 rondde Dorothée de Docenten Opleiding Creatief Schrijven (DOCS) af, destijds een post-HBO opleiding van de Hogeschool van Amsterdam, en begon een schrijfwerkplaats in Leiden. Sindsdien geeft zij uiteenlopende cursussen en workshops- korte en zeer korte verhalen, columns, levensverhalen, inspiratiecursussen, reisverhalen en creatief schrijven in de volle breedte – onder meer voor Volksuniversiteiten en Bibliotheken. Sinds 2018 is zij als docent verbonden aan de Schrijversacademie en vanaf september 2019 zal zij ook lesgeven bij de VAK in Delft. Dorothée geeft daarnaast trainingen zakelijk schrijven voor het NIOW. In 2019-2020 was zij hoofddocent aan de vijfde basisopleiding van Dactylus, samen met Peet van Duijnhoven.
Sinds 2006 legt zij zich toe op het schrijven van fictie en volgde een aantal jaar schrijfonderwijs aan de Schrijversvakschool. De laatste jaren onderzoekt zij met veel plezier het schrijven van poëzie, en is erg geïnteresseerd in de combinatie van poëzie en beeldende kunst.
Eerder studeerde ze Franse Taal- en Letterkunde en Communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en was ruim vijftien jaar werkzaam in de culturele sector.
Zie ook www.woordwaterval.nl.
Foto: Barbra Verbij
Benny Lindelauf, hoofddocent
‘Ik word altijd dwars als mensen zeggen dat schrijven niet te leren is of dat schrijfonderwijs leidt tot middelmatigheid. Ik vind dat een belediging voor de schrijvers zelf, maar ook voor de professionele docenten die hun cursisten begeleiden bij het vinden van hun eigen unieke bron. Of bij het bewust maken van de vele keuzes die een schrijver kan maken. Als beginnend schrijver heb ik veel gehad aan lessen van auteurs als Claire Hülsenbeck, Joke Linders en Beatrijs Nolet. Daarbij ben ik van geen van drieën een kopie geworden, maar heb ik mijn eigen stem gevonden.’
Benny Lindelauf is auteur van kinder-/jeugd- en adolescentenboeken. Zijn werk is veelvuldig vertaald en bekroond. Voor zijn adolescentenroman De Hemel van Heivisj ontving hij de Woutertje Pieterse Prijs, de Dioraphte literatuurprijs en de Nienke van Hichtumprijs. Eind 2015 verscheen Hoe Tortot zijn vissenhart verloor, dat in 2017 werd genomineerd voor de Woutertje Pieterseprijs, de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen. Benny werd ook tot winnaar uitgeroepen van de Gouden Lijst, de Halewijnprijs en de Reinaerttroffee. Benny schrijft ook voor (jeugd)theater (het Laagland, het Filiaal, de Toneelmakerij).
Daarnaast is Benny schrijfdocent. Vanaf de start van Dactylus is Benny hoofddocent aan de opleiding. Hij werkte o.a. als docent jeugdliteratuur aan de HKU en als docent creatief schrijven aan de docentenopleiding DOCS van de HVA te Amsterdam. Verder gaf hij les in Suriname op de Schrijversvakschool, organiseerde met collega’s Margriet van Bebber en Jolanda Loof schrijfreizen in Spanje. Benny was twee jaar Schoolschrijver. Hij geeft les en vertelt over zijn schrijverschap op basisscholen, in het voortgezet onderwijs en op pabo’s.
Van 2014 tot 2017 was Benny lid van de Raad van Advies van het Letterenfonds.
Zijn eigen werk vind je op www.bennylindelauf.com
Sieneke de Rooij, hoofddocent
‘Als schrijver en redacteur gaf ik vaak lezingen en workshops. Als schrijver had ik geen didactische instrumenten, als docent was ik autodidact. Mijn cursisten waren enthousiast, maar zelf had ik de indruk dat ik meer kon bieden. Daarom volgde ik de opleiding Docent Creatief Schrijven. Deze bood mij precies wat ik zocht: een combinatie tussen verdere ontwikkeling van mijn eigen schrijverschap en het opdoen van gerichte didactiek voor het creatief schrijven.
Ik weet nu hoe je gevarieerd feedback kunt organiseren, zodat iedereen er veel aan heeft. Ik werk in alle genres en kan mensen beter en gerichter begeleiden. Mijn cursussen en workshops zijn veelzijdiger geworden.’
Sieneke de Rooij is schrijver van boeken, artikelen en apps, en docent creatief schrijven. Ze werkte jarenlang als redacteur bij diverse uitgeverijen. Daarna was ze actief in de cultuursector bij stichting Schrijven en Kunstfactor, het sectorinstituut voor de amateurkunst.
Als adviseur was Sieneke betrokken bij de opzet van verschillende nieuwe schrijfopleidingen, waaronder DOCS. Zelf studeerde ze af in DOCS-2 onder hoofddocenten Margriet van Bebber en Benny Lindelauf. Ze geeft schrijfcursussen, workshops en lezingen op maat en begeleidt mensen bij de opzet en perfectionering van hun manuscripten.
Ze was mede-oprichter van en coördinator bij Dactylus en was in 2018-2019 hoofddocent aan de basisopleiding.
Sienekes eigen werk vind je op www.sienekederooij.nl (kinderboeken, familie- en levensverhalen; redactie en schrijfcoaching).
Meer over haar professionele achtergrond op LinkedIn.
Gastdocenten
Gastdocenten (cursussen, masterclasses) worden aangekondigd bij hun eigen activiteit. Zie alle pagina’s onder Voorbij, Voorbij.
Team vrijwilligers
Margriet Breet en Sylvia Roes studeerden in 2015 en 2017 af. Zij verzorgen de studentenadministratie en de nieuwsbrief.
Margriet Breet is docent drama, docent schrijven, schrijfster van kinderboeken en theaterstukken, regisseur, (trainings)actrice en individueel taalcoach NT2. Kortom, een duizendpoot op creatief gebied.
www.margrietbreet.nl
Sylvia Roes is docent creatief schrijven, tekstschrijfster en communicatieadviseur. Ze werkt al jaren als freelancer voor vooral overheidsorganisaties. In 2017 volgde ze de opleiding bij Dactylus en richtte daarna de Toverpen op, waarin ze haar cursussen creatief schrijven en andere workshops heeft ondergebracht.
www.toverpen.nl en www.sylviaroescommunicatie.nl
